Oficjalnie ta historia zaczęła się 21 kwietnia 1986 roku w Państwowym Biurze Notarialnym. O tym jak to wyglądało w szczegółach – przeczytacie w szczegółach tutaj. Podstawą do rejestracji drugiej Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością był Kodeks Handlowy wprowadzony rozporządzeniem Prezydenta Rzeczpospolitej z dnia 27 czerwca 1934 roku. Kodeks ten wraz ze zmianami przetrwał aż do końca 2000 roku!.
O sposobie organizacji spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w przytoczonym Kodeksie Handlowym mówił rozdział XI. Proces zakładania spółki w tamtym okresie zabierał trochę więcej czasu, niż w obecnym wydaniu przez e-KRS, gdzie można to zrobić nawet i w pół godziny. Po podpisaniu umowy spółki w postaci aktu notarialnego przed notariuszem, należało spółkę zarejestrować we właściwym sądzie rejonowym w celu wpisania spółki do rejestru handlowego Krajowego Rejestry Sądowego. Zaś po zarejestrowaniu spółki zarząd był zobligowany dodatkowo złożyć w ciągu dwóch tygodni do Ministerstwa Przemysłu i Handlu poświadczony przez siebie odpis umowy spółki i wskazać sąd, w którym spółka została zarejestrowana wraz z datą rejestracji.
Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wymyślono w Niemczech.
Była ona typowym wytworem potrzeb życia gospodarczego, które poszukiwało formy pośredniej między spółkami o charakterze osobowym (spółka jawna, czy też częściowo komandytowa) a spółką o charakterze kapitałowym, jaką była spółka akcyjna. Prawzorem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością była organizacja środowiskowo-zawodowa, jaka występowała w Niemczech w stosunkach górniczych. Chodzi o tzw. gwarectwa, oparte na kapitałowych udziałach i ograniczonej do wysokości udziału odpowiedzialności członków tych wspólnot. Programatyczno-kapitałowy charakter tych gwarectw okazał się atrakcyjny do normatywnego uregulowania w Niemczech, gdzie w dniu 20 kwietnia 1892 r. wydano prawo o spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością. Stworzyło to podstawy prawne do szybkiego rozwoju tych spółek w Rzeszy Niemieckiej. Dość wcześnie doceniono walory spółek z ograniczoną odpowiedzialnością we Francji oraz w Anglii, a także i w Polsce. Natomiast w USA tylko w niektórych stanach przewidziano w prawach stanowych odrębne przepisy dla tych spółek. (…) Mimo, że “ojczyzną” spółek z ograniczoną odpowiedzialnością były i są Niemcy, tym niemniej podstawę do współczesnej klasyfikacji spółek stworzył Anglik Jonint Stock w Companies Act z 1844 r. Założenie rejestru kompanii (Register of Companies) wprowadziło nie tylko rozróżnienie między spółkami zarejestrowanymi i nie zarejestrowanymi, ale również stworzyło możliwość powstawania spółek z ograniczoną odpowiedzialnością (wyposażonych w osobowość prawną) bez potrzeby powoływania spółki w oparciu o indywidualny akt parlamentu (Z Rodowodu Spółek – Dr Jerzy Jacyszyn, Uniwersytet Wrocławski).
Niewątpliwie lata 80 po stanie wojennym to okres luzowań dla zakładania i tworzenia się prywatnej przedsiębiorczości.
Pierwsze zmiany nastąpiły na początku lat 80. XX w., kiedy to władze w ramach łagodzenia skutków narastającego kryzysu gospodarczego i społecznego podjęły próbę reformy polskiej gospodarki. Do najważniejszych zmian prawnych ówczesnych uwarunkowań prowadzenia działalności gospodarczej można zaliczyć: nowelizację ustawy o przedsiębiorstwach państwowych, zniesienie ingerencji państwa w ustalanie cen, dopuszczenie zagranicznych inwestycji kapitałowych i ułatwienia w tworzeniu wspólnych przedsięwzięć gospodarczych, umożliwienie dostępu firmom prywatnym do kredytów dewizowych na zakup maszyn i urządzeń, liberalizację przepisów dotyczących prowadzenia handlu zagranicznego przez firmy prywatne. (ROCZNIKI NAUK SPOŁECZNYCH Tom XXXVI, zeszyt 3 – 2008 – MAREK ANGOWSKI).
Należy jednak pamiętać, że prawdziwy przełom dla powstania firm prywatnych nastąpił dopiero w 1989 roku, kiedy to podstawą ku temu dała tzw. Ustawa Wilczka – autorstwa Mieczysława Wilczka w rządzie M.F. Rakowskiego z dnia 23 grudnia 1988 roku. Charakterystyczne w tej ustawie były dwa kluczowe artykuły: Art. 1. Podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej jest wolne i dozwolone każdemu na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa. Art. 4. Podmioty gospodarcze mogą w ramach prowadzonej działalności gospodarczej dokonywać czynności oraz działania, które nie są przez prawo zabronione.
Do roku 2011 działało w Polsce ponad 66 tyś firm zarejestrowanych w latach osiemdziesiątych, z czego większość w roku 89. Z firm 26 000 firm zarejestrowanych w 1989 roku prawie 15 376 działało jeszcze w roku 2019 przed pandemią (dane z firmy Bisnode).
Należy pamiętać, że pomimo luzowania przepisów rok 1986 nie był dalej łatwym rokiem dla Polaków. W całym roku rosły ceny żywności i węgla. Rok ten był też początkiem decentralizacji systemy bankowego, w efekcie którego po 1 maja 1988 roku wydzielono z NBP dziewięć banków komercyjnych. 12 czerwca 1986 roku Polska ponownie została członkiem Międzynarodowego Funduszu Walutowego a 27 czerwca po pięciu latach oczekiwania została członkiem Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju. Po raz pierwszy na ekranie TVP w dniu 26 czerwca 1986 roku pojawił się Teleexpress.
Warto jeszcze wspomnieć, że w roku 1986 premierem był Zbigniew Messner – profesor nauk ekonomicznych, a pod koniec czerwca tego roku odbył się przedostatni (X) zjazd PZPR z udziałem Michaiła Gorbaczowa.
Rok 1986 został najbardziej zapamiętany w Polsce i na świecie z wydarzeń na Ukrainie, kiedy to 26 kwietnia doszło do awarii reaktora jądrowego w Czarnobylskiej Elektrowni Atomowej koło Prypeci.
Opracował: Radosław Kostrzewa